Eşini ya da babasını kaybeden kadınlar, sosyal güvenlik mevzuatında sağlanan haklarla birlikte, belli koşullar altında iki taraftan da maaş alabilme imkanına sahiptir. Kadının çalışıyor ya da emekli olması, bu hakkı engellemez. Çift maaş almak için belli şartların yerine getirilmesi gerekir. Dul ve yetim aylığı alma şartları da belirlidir.
Yetim maaşı ve ölüm maaşı, hayatını kaybeden sigortalıların eş ve çocuklarına sağlanan bir haktır. Eşini ya da babasını kaybeden kadınlar için çift maaş hakkı doğar. Kadının çalışması veya emekliliği maaşı etkilemez. Hem babadan hem eşten maaş almak için belli şartlar vardır.
Eş vefatı durumunda, geride kalan eşin gelir durumuna göre ölüm maaşı oranı değişiyor. Geliri olmayan eş, maaşın %75'ini alabilirken, geliri olan eş %50'sini alıyor. Kocası vefat eden kadınlar ise, sigortalılık süresi uygun olması halinde, eşlerinin gelirinden bağımsız olarak maaş alma hakkına sahip.
YETİM MAAŞI ALMA ŞARTLARI NELERDİR?
Yeni Asır’dan Faruk Erdem’in haberine göre yetim maaşı kız çocuklarına evlenmediği ve çalışmadığı sürece, erkek çocuklarına da 25 yaşına kadar öğrenci oldukları dönemde bağlanıyor. Ayrıca eşini kaybetmiş ya da boşanmış kadınlar hem kendi maaşını hem de kaybettiği eşinden kalan maaşı alabiliyor.
2008 öncesinde farklı sigorta kollarından olmak kaydıyla çift maaş almak mümkündü. 2008'de yürürlüğe giren 5510 sayılı yasa ile çift maaş alma hakkı büyük ölçüde sınırlandırıldı. Ancak ölüm tarihi ve sigorta durumu gibi özel şartlarda bazı hallerde çift maaş almak mümkün.
Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'na tabi kişiler için dul maaşından yararlanabilmek için 1800 gün, SSK'lılar için ise 900 gün prim ödeme zorunluluğu bulunmaktadır. Geçmişte eksik günler askerlik veya doğum borçlanması ile tamamlanabiliyorken, bu imkan artık ortadan kalkmıştır.
Özetle çift maaş alma hakkı için bilmeniz gerekenler şöyle:
■ Kocası ölen bir kadın eğer emekli ise hem kendi emekli maaşını hem de kocasından kalanı maaşı alabiliyor. Yani çift maaş alır.
■ Dul kadın çalışabilir. Hem kocasından hem de sigortalı olarak çalıştığı yerden maaş alır ve şartlar oluşursa emekli de olur.
■ Kız çocuk çalışmıyorsa, ölen anne babasından aylık alıyor.
■ Kız çocuk çalışmaya başlarsa, SSK ya da Bağ-Kur'dan bağlanan aylık kesiliyor.
■ Emekli Sandığı'ndan bağlanan aylık ise kız çocuğu SSK'lı ya da Bağ-Kur'lu olarak çalışıyorsa, kesilmiyor. Memur olursa kesiliyor.
■ Çalışmayan bekâr kız çocuğunun da çift maaş alma imkânı var. 1 Ekim 2008'den itibaren, yetim kız çocuğu ölen anne ve babasından iki maaş alabilir.
Yüksek olanın tamamı, diğerinin ise yarısını alıyor. Evlenince maaşı kesiliyor.
■ 1 Ekim 2008'de 5510 Sayılı Yasa yürürlüğe girmeden önce, dul kalan ve çalışmayan kadına kurumlar (SSK, Bağ- Kur, Emekli Sandığı) farklı olmak şartıyla, eşten ve babadan aylık veriliyordu. 1 Ekim 2008'den sonra çift maaş kalktı.