EMEK HABER ÖZEL / Kamu kurumlarının açık ihale usulü ile istediği firmaya iş verememesi pazarlık usulünü ön plana çıkarıyor. Pazarlık usulünde ise istenilen firmaya ihalenin verilmesi oldukça kolaylaşıyor. Kamuoyunda çok eleştirilmesine rağmen kamu kurumları bir türlü pazarlık usulünden vazgeçemiyor.
Bir de doğrudan temin usulü ile alım var ki ne ilan var ne de teminat alımı. İstenen firmadan alım yapılabiliyor. Bu yetmezmiş gibi bir de mevzuatta belirtilen limit aşımı da yapılıyor.
Sayıştay Başkanlığı internet sitesinde yayımladığı denetim raporlarında kamu kurumlarının yaptığı birçok usulsüzlüğe yer veriliyor. Çoğu zaman raporlar yüzeysel olsa da birçok bulgu ilgili kurumları tedirgin ediyor.
PAZARLIK USULÜNÜ SEVEN KURUMLARA KİŞİSEL VERİLERİ KORUMA KURUMU DA EKLENDİ!
Sayıştay raporuna göre pazarlık usulünü çok seven kurumlara Kişisel Verileri Koruma Kurumu da katıldı. Bu Kurum açık ihale yerine pazarlık usulüne ağırlık vermiş.
Sayıştay raporuna göre bu Kurumun yaptığı tüm ihalelerde temel ihale usullerinden olan açık ihale usulü yerine pazarlık usulünü uyguladığı ortaya çıktı.
Kanuna göre 2023 yılında geçerli olmak üzere idarelerin yaklaşık maliyeti 1.439.543,00 TL’ye kadar olan mamul mal, malzeme veya hizmet alımlarını pazarlık usulü ile ihale yapılabilmektedir.
Sayıştay’ın yaptığı inceleme neticesinde, 2023 yılında yapılan tüm ihalelerin temel ihale usulleri yerine pazarlık usulü (21/f) ile yapıldığı bu ihalelerden 2 tanesinin de yeterli rekabet koşulları sağlanmadığı için iptal edildiği tespit edildi.
Kurumdan ilginç savunma geldi
Sayıştay’ın yaptığı tespit üzerine idare tarafından verilen cevapta, kurum görev ve yetkileri kapsamına giren konularda daha hızlı karar ve tedbirler almak ya da kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kamu refleksi ile süratle karar almak ve uygulamak adına bu dönem itibariyle pazarlık usulü ile alım uygulandığı, bunun dışındaki durumlar için açık ihale usulüyle hizmet alımına devam edildiği belirtildi.
Ancak İdarenin 2023 yılında gerçekleştirdiği ihalelerde herhangi bir açık ihalenin olmaması ve bulguda eleştiri konusu edilen hususun yıllardır süregelen ve bu sebeple öngörülebilir olan bazı ihaleler için kanunda belirtilen şartları taşımadan açık ihale yerine doğrudan pazarlık usulü ile ihalenin yapıldığı tespit edildi.
Kurumu pazarlık usulü tatmin etmemiş ki doğrudan teminde de sınırlar aşılmış
Sayıştay tarafından yapılan tespite göre Kurum pazarlık usulü ile yapılan ihaleler ve doğrudan temin ile yapılan alımlarda Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü alınmamış.
Mevzuata göre İdare tarafından doğrudan temin ve pazarlık usulü için belirlenen limitler kapsamında yapılan alımlarda, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda öngörülen %10’luk sınırın aşılabilmesi için Kamu İhale Kurulu’nun uygun görüşünün alınması gerekiyor.
4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinde satın alma usullerinden pazarlık usulü düzenlenmiş olup birinci fıkranın (f) bendinde de 2023 yılı için yaklaşık maliyeti 1.439.543,00 TL’ye kadar olan mal ve hizmet alımlarının bu usulle gerçekleştirilebileceği hüküm altına alınmıştır.
Mezkûr Kanun’un 22’nci maddesinde ise ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temin ile alım yapılabileceği ve ilgili maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde, büyükşehir belediyesi sınırları içindeki idarelerin 431.810,00 TL’ye kadar olan ihtiyaçlarının da bu bent kapsamında temin edilebileceği belirtilmiştir.
Kanunda belirtilen limitler kapsamında yapılacak harcamaların yıllık toplamının, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu, Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamayacağı belirtilmiştir.
Söz konusu Kanun’un 62’nci maddesinin (ı) bendinin nasıl uygulanacağına ilişkin ayrıntılı açıklamalara ise Kamu İhale Genel Tebliği’nde yer verilmiştir. Buna göre; Kanun’un 21’inci maddesinin (f) bendi ve 22’nci maddesinin (d) bendine göre ihtiyaçların temininde, bütçe sahibi olan kamu idarelerinin yıllık bütçelerine bu amaçla konulan toplam ödenek tutarını dikkate almaları, %10 oranını ise mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine bu amaçla konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı hesaplamaları gerekiyor.
KAMU İHALE KURULU'NDAN İZİN BİLE ALINMADI
Ayrıca %10 oranının aşılıp aşılmadığı idareler tarafından takip edilmeli, söz konusu oranının aşılacağının anlaşılması halinde ise Kamu İhale Kuruluna başvuru yapılmalıdır. Oran aşıldıktan sonra yapılan başvuruların Kurul tarafından reddedileceği ifade edilmiştir. Yapılan incelemede, 2023 yılında yapılan harcamaların mal alımlarında 7.522.690,03 TL’si ile hizmet alımlarında 9.428.518,69 TL’sinin %10’luk limitin üzerinde gerçekleştiği ve bu aşım için Kamu İhale Kurulundan izin alınmadığı tespit edilmiştir.
Sayıştay tarafından yapılan tespitte doğrudan temin usulü ile yapılan alımlarda ise yer verilmedi.