Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), vergi ve ceza borcu 5 milyon lirayı aşan mükellefleri ifşa ederek dikkatleri üzerine çekti. Açıklanan listede en çok dikkat çeken sektörler arasında akaryakıt, petrol ve madencilik ile demir-çelik şirketleri yer alıyor. Devlet, kayıp ve kaçakla mücadelede önemli adımlar atarak iki yeni denetim sistemi kurmaya hazırlanıyor.
Bu yeni sistemlerden biri, inşaat demirleri ve akaryakıt sektörlerinde uygulamaya girecek olan UTTS (Ulusal Taşıma Takip Sistemi) iken, diğeri ise İDİS (İnşaat Demiri İzleme Sistemi). Her iki sistem de yılbaşında devreye alınacak ve vergi yükümlülüklerini yerine getirmeyen mükellefleri denetlemeye yönelik tasarlandı. Bu adımlar, kayıp kaçak oranını düşürmek ve vergi gelirlerini artırmak amacıyla atılıyor.
Hükümetin bu girişimi, hem sektördeki düzeni sağlamak hem de devletin vergi gelirlerini artırarak ekonomik istikrarı güçlendirmek adına kritik bir öneme sahip. UTTS ve İDİS sistemleri sayesinde, vergi yüzsüzlerinin tespit edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması hedefleniyor. Bu yenilikler, özellikle kayıtdışı ekonominin önüne geçmek için atılan önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergi borçlarını ödemeyen mükelleflerin listesini kamuoyuyla paylaştı. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), 5 milyon lirayı aşan vergi ve ceza borcu olan mükellefleri ifşa etti. İki ayrı liste yayımlandı: biri, mükelleflerin beyan etmediği ve idarenin incelemeleri sonucunda tarh edilen vergi borçlarını, diğeri ise vadesi geldiği halde vergi borcunu ödememiş mükellefleri içeriyor. 1 Haziran 2023 ile 31 Mayıs 2024 tarihleri arasında kesinleşen toplam 5 milyon TL’yi aşan tarhiyatlara dair listede, vergi borç ve cezası bulunan 2.464 mükellef ile vergi borcunu ödemeyen 36.806 mükellef yer alıyor.
Vergi Yüzsüzleri Listesinde Dikkat Çeken Sektörler
Yayımlanan listede akaryakıt, petrol, madencilik ve inşaat demiri gibi sektörlerin firmaları öne çıkıyor. En yüksek vergi borcu olan mükelleflerin başında 3 milyar 23 milyon TL ile TÜRKTAB Tütün geliyor. Onu, 2 milyar 449.5 milyon TL ile Uluslararası Akaryakıt Dağıtım ve 2 milyar 255 milyon TL ile ENKAD İnşaat (hırdavat ve el aletleri) izliyor. Bu grupta toplamda 35 şirket ve şahsın borcunun 1 milyar TL ve üzerinde olduğu gözlemleniyor.
Kaçak Faturalandırma Sorunu
Uzmanlar, vergi kayıplarının kaynağının kaçak ve naylon faturalandırma olduğuna dikkat çekiyor. Devlet kurumlarının uzun süreli mücadelesine rağmen kayıpların azaldığını belirten uzmanlar, bu kayıpların yalnızca vergi kaybı değil, vergisini düzgün ödeyen mükellefler için haksız rekabet yarattığını vurguluyor. Bu durumu önlemek amacıyla yeni sistemlerin devreye gireceği ifade ediliyor.
Akaryakıt Sektöründe Reformlar
Yakın zamanda akaryakıt sektöründe uygulanacak olan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) ile daha güvenli ve rekabetçi bir ortam sağlanması hedefleniyor. UTTS, akaryakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımını engellemeye yönelik olarak Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından geliştirilen yerli bir sistem. Altyapı çalışmaları tamamlanan UTTS, 1 Ocak 2025’ten itibaren vergi mükellefleri için zorunlu olacak. Ayrıca, 1 Temmuz 2025 itibarıyla trafiğe kaydedilecek bireysel araçlar için Taşıt Tanıma Birimleri (TTB) taktırma zorunluluğu getirilecek.
TTB ve TTO Sistemleri
Sistem kapsamında, taşıtların yakıt depo girişlerine TTB takılacak ve bu sayede taşıtların sahiplik ve plaka bilgileri kaydedilecek. TTB’ler tüm araçlarda standart olacak ve akaryakıt istasyonlarında okunabilecek. Ayrıca, her akaryakıt istasyonunun en az bir pompasında Taşıt Tanıma Okuyucu (TTO) cihazı bulundurması gerekecek. UTTS'nin hayata geçirilmesiyle birlikte akaryakıt istasyonlarında, pompa tabancalarına takılan TTO cihazları aracılığıyla plaka bilgileri otomatik olarak sisteme aktarılacak.
Vergi Kaybını Önleme Hedefi
UTTS ile yıllık 40 milyar dolarlık yakıt sektöründeki usulsüz fatura kullanımına bağlı vergi kaybının önüne geçilmesi amaçlanıyor. Bu sistem, hem devletin vergi güvenliğini sağlayacak hem de akaryakıt sektöründe daha adil bir rekabet ortamı oluşturacak. UTTS için son geçiş tarihi 31 Aralık 2024 ve bu tarihin öne alınması beklenmiyor.
İnşaat Demirinde İDİS ile Güvence Sağlanacak
Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından geliştirilen İnşaat Demiri İzleme Sistemi (İDİS), inşaat demirinin üretim aşamasından itibaren her adımını takip ederek kayıt altına alacak. Kayıt dışı ekonomi ile mücadele kapsamında geliştirilen bu sistemin, yapı güvenliğine katkıda bulunması ve sektördeki haksız rekabetin önüne geçilmesi bekleniyor. İDİS ile inşaat demirleri, üretim aşamasında güvenlikli işaretlerle kayda alınacak ve her aşamada izlenebilecek.
Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın bu yeni sistemlerle birlikte vergi kayıplarını azaltmayı ve haksız rekabeti ortadan kaldırmayı hedeflediği görülüyor. Akaryakıt ve inşaat demiri sektörlerinde yapılan düzenlemeler, Türkiye'nin kayıt dışı ekonomisiyle mücadelesinde önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Ayrıntılı bilgilere UTTS ve İDİS sistemlerinin resmi web sitelerinden ulaşmak mümkün.
