EMEK HABER ÖZEL/ Milyonca memuru yakından ilgilendiren yıllık izinler konusunda dikkat edilmesi gerekenleri sizler için 8 başlıkta özetlemeye çalıştık.
1- Yıllık izinde dikkate alınacak hizmet süreleri
Yıllık izin sürelerinin hesabında, hangi statüde olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında geçen hizmet süreleri ile kamu kurum ve kuruluşlarında geçmese dahi Devlet memurlarının kazanılmış hak aylıklarında değerlendirilen hizmet sürelerinin dikkate alınması gerekmektedir.
Bir önceki yıldan devreden izin ile cari yıl izni toplamının kısmen veya tamamen kullanılamaması halinde, sadece cari yıl iznine tekabül eden kısmının bir sonraki yılda kullanılması mümkün bulunmaktadır. Bu şekilde yıl içinde kullanılan izinler öncelikle bir önceki yıldan devreden izin sürelerinden mahsup edilecektir.
ÖRNEK 1- 10 yıldan fazla hizmeti olan bir memur, 2021 yılında kullanamadığı 15 gün, 2022 yılına ilişkin 30 gün olmak üzere toplam 45 gün olan 2021-2022 yılları izninin 20 gününü kullanmış ancak 25 gününü kullanamamış ise kullanamadığı izin 2022 yılına ait olduğundan kalan 25 günlük izni, 2023 yılı içinde kullanabilecektir. Bununla beraber, 45 gün olan 2021-2022 yılları izninin, 10 gününü kullanıp, 35 gününü kullanamaması halinde, 2022 yılına ait izin süresi 30 gün, 2021 yılına ait izin süresi ise 5 gün olduğundan 2021 yılına ait 5 günlük izin 2023 yılına devretmeyecek, 2023 yılında sadece 2022 yılına ait 30 günlük izin devredecek ve ilgili 2023 yılında toplam 60 gün izin kullanabilecektir.
2- Cari yılla sonraki yıllara ait izinlerin öncelik durumu
Memurlar tarafından alınan cari yıla ait yıllık iznin bir sonraki yıla taşması halinde, taşan kısım, iznin alındığı yıla ait olacağından bu kısım için yeni yıl izninden mahsup işlemi yapılmayacaktır.
ÖRNEK 1- 10 yıldan az hizmeti olan bir memurun 2022 yılına ait 20 günlük iznini 20.12.2022 tarihinden itibaren kullanması halinde, 2023 yılına taşan 10 günlük izni 2023 yılı izninden mahsup edilmeyecektir.
ÖRNEK 2- 30 gün izni olan bir memurun, 15.12.2012 tarihinden itibaren 25 gün izin alması halinde, 9.1.2013 tarihine kadar kullandığı 25 günlük izninin tamamı 2012 yılının izni sayılacaktır. 2012 yılından kullanamadığı 5 günlük iznini ise 2013 yılı içinde kullanabilecektir.
3- Devreden izinlerde öncelik durumu
Bir önceki yıldan devreden izin süresinin, mutlaka devrettiği yıl içinde kullanılması gerekmektedir. Bu şekilde devreden ve kullanılamayan izin süresi müteakip yıla devredilemeyecektir.
ÖRNEK 1- 10 yıldan fazla hizmeti olan bir memur, 2022 yılından devreden 15 günlük izni devrettiği 2023 yılına ait yıllık izni ile birlikte (toplam 45 gün) 20.12.2023 tarihinden itibaren kullanmak istemesi halinde 2023 yılı içinde 2022 yılına ait sadece 12 gün (20.12.2023-31.12.2023) izin kullanabileceğinden ve 2022 yılı izninin hiçbir şekilde 2024 yılına devretmemesi gerektiğinden ilgiliye en fazla 42 gün izin verilebilecektir. 2022 yılına ait kullanılamayan 3 günlük izin hakkı düşmüş olacaktır.
4- Yıllık izinlerde hastalananların durumu
Yıllık iznini kullanmakta iken hastalığı sebebiyle rapor alan bir memurun rapor tarihinden itibaren yıllık izni kesintiye uğrayacağından, bu tarihten sonra raporda yazılı tedavi ve istirahat süresi ile ilgili hastalık izni işlemeye başlayacaktır. Bu durumda, yıllık iznini kullanmakta olan memurların hastalıklarından dolayı verilen hastalık izninin, yıllık izin içine dahil edilmemesi gerekmektedir.
Buna göre;
a- Yıllık iznini kullanmakta iken hastalığı nedeniyle rapor alan bir memurun hastalık izninin bitiş tarihi, yıllık izninin bitiş tarihinden sonraki bir tarihe rastlaması halinde memurun kullanamadığı yıllık iznini kullanmaya devam etmeksizin hastalık izninin bitimini müteakiben göreve başlaması gerekmektedir. Geriye kalan yıllık izni, izin vermeye yetkili amirlerin uygun göreceği tarihte kullanabilecektir.
ÖRNEK 1- 5.6.2023 tarihinde 17 gün yıllık izin alan ve 22.6.2023 tarihinde göreve başlaması gereken memurun, 19.6.2023 tarihinde 10 gün rapor alması halinde, raporun bitimini izleyen 29.6.2023 tarihinde göreve başlaması gerekmektedir. Alınan yıllık izinden rapor nedeniyle kullanamadığı, 3 günlük iznini ise amirin uygun göreceği bir tarihte kullanabilecektir.
b- Hastalık izninin, kullanılmakta olan yıllık iznin bitiş tarihinden önce sona vermesi halinde; ilgilinin yıllık izninden geri kalan kısmını, izin vermeye yetkili amirinden yeniden izin almaksızın izin süresinin bitiş tarihine kadar kullanması mümkün bulunmaktadır.
ÖRNEK - 10.7.2022 tarihinde 16 gün yıllık izin alan ve 26.7.2022 tarihinde göreve başlaması gereken memurun, 13.7.2022 tarihinde 7 gün rapor alması halinde, raporun bitiş tarihi olan 19.7.2022 tarihinden sonra geri kalan 6 günlük iznini kullanmaya devam edecek ve izninin bitiş tarihini müteakiben (26.7.2022) göreve başlayacaktır. Rapor nedeniyle kullanamadığı 7 günlük izin, ilgilinin isteği halinde amirin uygun göreceği bir tarihte kullandırılabilecektir.
c- Yıllık izinde iken, hastalık nedeniyle rapor alan bir memurun sağlık izninin bitiş tarihinin, kullandığı yıllık iznin bitiş tarihi ile aynı tarihe rastlaması halinde, sağlık izninin bitimini müteakiben görevine başlaması gerekmektedir. Geriye kalan yıllık izninin daha sonra kullandırılması mümkün bulunmaktadır.
ÖRNEK - 7.8.2022 tarihinde 18 gün yıllık izin alan bir memurun hastalanması nedeniyle 14.8.2022 tarihinde 11 gün rapor alması halinde rapor bitim tarihi ile yıllık izin bitim tarihi aynı güne rastladığından memurun 25.8.2022 tarihinde görevine başlaması gerekmektedir. Geriye kalan 11 günlük yıllık izni, amirin uygun göreceği bir tarihte kullandırılabilecektir.
5- Aday memurun yıllık izninde dikkate alınacak hizmetler
Aday memurlar, bir yıllık hizmet sürelerini doldurdukları tarihten itibaren, adaylıkları kalksın ya da kalkmasın, içinde bulunulan takvim yılına ait yıllık izin kullanmaya hak kazanırlar. Bir önceki takvim yılına ait izin hakları bulunmamaktadır.
Yıllık izin hakkı kazanan memur, bu izninin bir kısmını ya da tamamını içinde bulunulan yılda amirinin uygun bulacağı zamanlarda kullanabileceği gibi izleyen takvim yılına da aktarabilir. İzleyen yılın izin hakkına ise ilgili yılın 1 Ocak tarihinde hak kazanılır.
Örnek: 2 Kasım 2023 tarihinde göreve başlayan aday memur, (yıllık izin süresinin hesabında kullanılabilecek başka bir sürenin olmaması halinde) 2 Kasım 2024 tarihinde 20 gün yıllık izin hakkına sahip olacaktır. İzleyen yılın iznine ise 2 Kasım 2025 tarihinde hak kazanacaktır. Bu memurun 2023 yılında bir yıllık süreyi tamamlamadığı için yıllık izin hakkı bulunmamaktadır.
Örnek: 31 Aralık 2023 tarihinde göreve başlayan aday memur, (yıllık izin süresinin hesabında kullanılabilecek başka bir sürenin olmaması halinde) 31 Aralık 2024 tarihinde 20 gün yıllık izin hakkına sahip olacaktır. İzleyen yıl iznine ise 1 Ocak 2025 tarihinde hak kazanacaktır. Bu memurun 2023 yılı için yıllık izin hakkı bulunmamaktadır.
Görüleceği üzere, 2 nci örnekte 1 gün farkla 20 gün izne hak kazanılabilmektedir.
Ayrıca, memuriyetten önce veya sonra ifa edilen muvazzaf askerlik süresi, borçlanmaya bağlı olmaksızın, yıllık izinde süresinin hesabında değerlendirilir. Yani askerlik hizmetinin yıllık izin sürelerinin hesabında değerlendirilmesi için borçlanılma şartı bulunmamaktadır.
6- Saatlik izinlerin yıllık izinden düşülüp düşülmeyeceği
Mesai saatleri içerisinde kullandığımız saatlik izinler turnike çıktılarına göre toplanıp yıllık izinden düşülüyor. Bu yapılan işlem yasal mıdır?
657 sayılı Kanun'un 103’üncü maddesinde yıllık izinlerin nasıl kullanılacağı düzenlenmiş olup, 104’üncü maddesinde ise mazeret izinleri düzenlenmiştir.
Uygulamada saatlik izin veya yarım günlük izin kullandırılmasına sıklıkla rastlanmaktadır. Ancak, hangi izinlerin yıllık izinden düşeceği Kanunda açıkça belirtilmiştir. Bu çerçevede yıllık izinlerden ancak mazeret izinlerinden 10 günden fazlası düşülebilmektedir. Ayrıca, mazeret izinlerinin de nasıl ve kimler tarafından verileceği açıkça belirtilmiştir. Yani Kanunda belirtilen amirlerden başkasının vermiş olduğu saatlik veya yarım günlük izinlerin mazeret izni olarak değerlendirilmesi mümkün olmadığı gibi bunların da yıllık izinden düşülmesi mümkün değildir.
Sonuç olarak uygulamada idari izin olarak nitelendirilen izinlerin (mazeret izni olarak değerlendirilebilecekler hariç) yıllık izinlerden düşülmesi mümkün değildir. Bu konuda kanunen uygulama birliğini sağlamakla görevli olan mülga Devlet Personel Başkanlığı'nın bir tebliğle bu sorunu kökten çözecek bir düzenleme yapması gerekmektedir.
7- Yıllık izin kullanımında yol izni uygulaması
Yol izniyle ilgili açıklamalara 62 seri no’lu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği’nde yer verilmiştir. Bu tebliğde; “Yasanın 102’nci maddesinde, zorunlu durumlarda memurlara yıllık izinler ine ek olarak gidiş ve dönüş için en çok dört gün izin verilebileceği öngörülmüştür. Bu iznin, bulundukları belediye ve köy sınırları dışında izinlerini geçiren memurlara, çok zorunlu ve çok ender durumlarda yetkili amirin gerek ve uygun görmesi halinde kullandırılması doğru olacaktır” ifadesine yer verilmiştir.
Tebliğe göre; bu iznin verilebilmesi için memurların bulundukları belediye ve köy sınırları dışında izinlerini geçirmesi ile çok zorunlu ve çok ender durumlarda yetkili amirin gerek ve uygun görmesi gerekmektedir. Bunun dışında yıllık izin kullanılması sırasında gidiş ve dönüş için idarenin takdiri ile verilen ikişer günlük yol süresinin verilmesinde bir kriter bulunmamakta olup, izin vermeye amirler yetkilidir.
8- Nikahsız eşten dünyaya gelen çocuk için mazeret ve aylıksız izin durumu
Kadın memurun imam nikahıyla veya nikahsız olarak beraber olduğu memurdan çocuğu olmuştur. Resmi nikah olmadan doğum yapan memura ve babası olan memura 2 yıl aylıksız izin verilebilir mi?
Maalesef kimseye nikahsız yaşadığı için ceza verilememekte ve toplumda da nikahsız yaşam yaygınlaşmaktadır. Bunun sonucunda da resmi evlilik dışı çocuklar olabilmektedir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104 ve 108'inci maddelerine göre doğum yapan memurun imam nikahıyla dünyaya gelen çocuğundan dolayı hem mazeret izninden hem de aylıksız izinden yararlandırılması gerekmektedir. Ancak, çocuğun babasının da memur olması halinde Kanunda geçen “Erkek memura, karısının doğum yapması sebebiyle isteği üzerine üç gün izin verilir” hükmü gereğince mazeret izni verilemez. Çünkü, karısı olduğunun resmi belgesi evlilik cüzdanıdır ve bu cüzdan olmadan izin verilemez.
