SGK, belediye şirketlerinin borçları nedeniyle kaynakta alacaklarını kesmeye başladı. Bu durum bazı belediyelerde hizmeti aksatacak noktaya geldi. Zamanında hesapsız kitapsız personel alımı ve personel maaş zamları borçları ödenemez duruma getirdi. Bu durum Sayıştay raporlarına da yansıdı. Bunlardan birisi de İETT.
Rapora göre, Toplu İş Sözleşmesi yürürlükte olan belediye şirketi personeline Genel Müdürlük Oluru ile zam yapıldığı görülmüştür. 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Geçici 24’üncü maddesi kapsamında 04.12.2017 tarihi itibarıyla alt işveren uhdesinde çalışan işçiler Büyükşehir Belediyesi şirketlerinde işçi kadrolarına geçirilmiştir. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 1’inci maddesi uyarınca işçi ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını belirlemek üzere toplu iş sözleşmesi yapabilecekleri belirtilmiştir. Aynı Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 2’nci maddesinde; toplu iş sözleşmesinin, iş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmeyi ifade ettiği devamında ise bu Kanun’un uygulanması bakımından işçi, işveren ve işyeri kavramlarının 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’nda tanımlandığı belirtilmiştir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 2’nci maddesinde; bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişi işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar ise işveren olarak tanımlanmıştır.
Anılan mevzuat hükümlerinden, belediyelerde alt işveren uhdesinde çalışan işçilerin 04.12.2017 tarihi itibari ile Belediye Şirket kadrolarında işçi statüsüne geçirileceği bu kapsamda işçi sendikalarının, şirket işçilerinin ekonomik ve sosyal haklarının belirlenmesi bakımından Belediye Şirketi veya bağlı olduğu işveren sendikası ile toplu iş sözleşmesi imzalayabileceği anlaşılmaktadır.
Belediye şirket çalışanlarına toplu sözleşmede belirlenen zamdan daha fazla zam yapılmış
Yapılan incelemede, İstanbul Personel Yönetim AŞ, Boğaziçi Yönetim AŞ ve İSFALT AŞ’den istihdam edilen işçiler için sözleşmelerinde belirlenen zam oranlarına ek olarak Genel Müdürlük Oluru ile zam yapıldığı tespit edilmiştir.
Bu kapsamda; Büyükşehir Belediye şirketi İstanbul Personel Yönetim AŞ (İSPER AŞ) ile Tüm Belediye ve Genel Hizmet İşçileri (Hizmet-İş) Sendikası arasında 01.01.2022- 31.12.2024 tarihlerini kapsayan işletme düzeyinde bağıtlanan Toplu İş Sözleşmesi bulunmaktadır. Söz konusu Toplu İş Sözleşmesinin ücret zamlarını belirleyen 41’inci maddesinde; 01.01.2023 tarihinden itibaren geçerli olmak koşuluyla 31.12.2022 tarihinde almış oldukları brüt ücretlerine Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) 2003=100 Temel Yıllık tüketici fiyatları endeksine 2022/Aralık endeks sayısının, 2022/Haziran endeks sayısına göre artışı oranında zam yapılacağı hükmü mevcuttur.
Bu kapsamda İSPER AŞ kadrolarında yer alan işçilerin 2023 yılı içerisinde alacakları zam oranı İSPER AŞ ile Hizmet-İş arasında imzalanan toplu iş sözleşmesiyle belirlenmiştir. Aynı husus İdarenin Boğaziçi Yönetim AŞ ve İSFALT AŞ’den istihdam ettiği işçiler için de geçerlidir.
Ancak, İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü 17.03.2023 tarihli Genel Müdürlük oluru ile Toplu İş Sözleşmesi yürürlükte olan ve İSFALT AŞ kadrosunda bulunan işçilere 2023 yılından itibaren uygulanmak üzere %22,22 oranında, 26.06.2023 tarihli olur ile de Toplu İş Sözleşmesi yürürlükte olan ve İSPER AŞ ve BOĞAZİÇİ AŞ’de istihdam edilen işçilere 2023 yılından itibaren uygulanmak üzere %10 oranında zam yapılmasına karar verilmiştir.
Belediye şirketleri anonim şirket olarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmakta ve faaliyet göstermektedir. Bu sebeple belediye şirketleri özel hukuk tüzel kişisidir. Bu kapsamda 696 sayılı KHK ile şirket kadrolarına geçirilen personelin Belediyeden ayrı tüzel kişiliği bulunmaktadır. Bu kapsamda belediye şirketinin, kadrosuna geçen personeli ile Toplu İş Sözleşmesi imzalamaya yetkili işveren konumunda olduğu, nitekim 31.12.2024 sonuna kadar geçerli olan Toplu İş Sözleşmesinin bulunduğu anlaşılmaktadır.
İdare hatasını kabul etti
Yukarıda yer verilen denetim tespitine istinaden, İdare tarafından bulguda yer alan hususa iştirak edilmiş ve 2023 yılının mart ayında Toplu İş Sözleşmesi görüşmeleri yetki problemi nedeniyle başlamamışken, çalışanlarımızın enflasyona karşı satın alma güçlerinde gerileme yaşamamaları için %22,22 oranında, haziran ayında ise %10 oranında ücret artışı yapıldığı ifade edilmiştir. Ancak İSPER AŞ kadrolarında yer alan işçilerin 2023 yılı içerisinde alacakları zam oranı İSPER AŞ ile Hizmet-İş arasında imzalanan toplu iş sözleşmesiyle belirlenmiştir. Aynı husus İdarenin Boğaziçi Yönetim AŞ ve İSFALT AŞ’den istihdam ettiği işçiler için de geçerlidir.
Sonuç olarak; şirket kadrolarına geçirilen ve Toplu İş Sözleşmesi yürürlükte bulunan işçilere Genel Müdürlük Oluru ile ayrıca zam yapılmasının mevzuata uygun olmadığı değerlendirilmektedir.
